Katalog zabytków miasta Zamość
Katalog zabytków miasta Zamość
Ratusz
UNESCO jest agendą Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury. Jej podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, nauki i sztuki oraz propagowanie idei poszanowania praw człowieka. Realizując swą misję w 1972 r. UNESCO przyjęło konwencję dotyczącą Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego. Konsekwencją tego wydarzenia było powstanie Listy Światowego Dziedzictwa, na którą od 1977 roku wpisywane są najcenniejsze dobra reprezentujące różnorodność kulturalną i bogactwo natury wszystkich regionów świata. W sierpniu 2010 roku lista obejmowała 911 obiektów w 151 krajach, z czego w Polsce było ich 13. Zamość został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa podczas sesji odbywającej się w amerykańskim Santa Fe 14 grudnia 1992 roku.
Wpisanie obiektu na Listę Światowego Dziedzictwa nakłada na państwo obowiązek jego ochrony przed zniszczeniem i zachowanie go w możliwie niezmienionej postaci. W przypadku Zamościa na listę wpisane zostało Stare Miasto, ale strefa ochrony konserwatorskiej obejmuje również fortyfikacje położone na przedpolu twierdzy, a jej granice wyznaczają: ulice Peowiaków i Sadowa od północy: rzeka Łabuńka z terenem wokół Rotundy od zachodu i południa oraz ulice Podwale, Okopowa i Peowiaków od wschodu. Ochronie podlega cały ten teren, a nie poszczególne obiekty. Te chronione są na mocy przepisów krajowych nadających im status zabytków. W przeszłości polskie zabytki były podzielone na klasy, a klasę „0” nadawano obiektom o najwyższej, międzynarodowej randze. W tej grupie, liczącej ponad pięćdziesiąt zabytków, Zamość reprezentowały dwa: układ urbanistyczny w obrębie zabudowy twierdzy oraz kolegiata (obecnie katedra). Obecnie nie wartościuje się zabytków. Rejestr zabytków wymienia 120 obiektów na zamojskim Starym Mieście, w tym rotundę oraz Park Miejski z kojcem. 121. Zabytkiem - otwierającym wykaz - jest „Stare Miasto w obrębie fortyfikacji wraz ze wszystkimi budynkami murowanymi i drewnianymi, ruinami, drzewostanem oraz ulicami i placami publicznymi”. We wspomnianej grupie 120. zabytków są oczywiście wszystkie najważniejsze budowle Starego Miasta: katedra, ratusz, kościoły, synagoga, centralka i kilkadziesiąt kamienic.
Zamość na liście UNESCO
Zamojska Starówka
Filozofowie i urbaniści zawsze marzyli o stworzeniu miasta idealnego. Jego koncepcje opracowywali również włoscy architekci doby renesansu, ale to w Zamościu udało się ją najpełniej zrealizować. Miasto idealne miało być, funkcjonalne, bezpieczne, przyjazne mieszkańcom i piękne. I taki był Zamość z przejrzystym układem urbanistycznym, racjonalnie rozplanowanymi obiektami użyteczności publicznej, charakteryzujący się jednorodną zabudową, a dzięki fortyfikacjom gwarantujący bezpieczeństwo. I piękny - po prostu idealny.
Tak Zamość bywa nazywany i w pełni na to miano zasługuje. Miasto otaczają typowo renesansowe fortyfikacje bastionowe. Większość zabudowy stanowią renesansowe kamienice, a katedra (d. kolegiata) należy do najwybitniejszych osiągnięć architektury późnego renesansu. Wreszcie Zamość jest szczytowym osiągnięciem renesansowej myśli urbanistycznej i wymieniany wśród najwspanialszych zespołów urbanistycznych na świecie. Po prostu perła.
Pałac Zamoyskich
Arte, cultura, musica
Zamość jest miastem wyjątkowo przyjaznym turystom. Najciekawsze zabytki zlokalizowane są w obrębie murów twierdzy, dzięki czemu wszędzie jest blisko. Miasto posiada bardzo dobrze rozwiniętą bazę noclegową dostosowaną do oczekiwań różnych grup turystów. Oferuje moc atrakcji: oprócz zabytków Starego Miasta jest tu interesujące ZOO, piękny park, nowoczesne kino, najstarsza w Polsce orkiestra symfoniczna, galerie, liczne restauracje i kafejki w staromiejskich piwnicach, a latem również w ogródkach. Oprócz tego w sezonie letnim Rynek Wielki przemienia się w salon artystyczny, gdzie odbywają się spektakle teatralne i koncerty.
Zamość jest też doskonałą bazą wypadową na Roztocze - piękną zieloną krainę, a tylko 130 km dzieli go od Lwowa, tak bliskiego sercom wszystkich Polaków.